Urlopy po zmianach 26 kwietnia 2023 w Kodeksie pracy – część I

Po zmianach w Kodeksie pracy przybyło więcej nowych typów urlopu. Zmiany te miały między innymi ułatwić pracownikom-rodzicom godzenie życia zawodowego z życiem rodzinnym. 

Urlop wypoczynkowy i inne zwolnienia od pracy 

• Urlop wypoczynkowy – przysługuje osobie świadczącej pracę na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania oraz spółdzielczej umowy o pracę. Urlop musi być udzielony w naturze, a nie wykorzystany urlop powinien być udzielony do 30 września następnego roku kalendarzowego. W zależności o stażu pracy, nauki jest wymiar urlopu 20 dni lub 26 dni. 

• Urlop uzupełniający – przysługuje pracownikowi, który wykorzystał urlop za dany rok kalendarzowy, a następnie uzyskał w ciągu roku prawo do urlopu w wyższym wymiarze. 

• Urlop na żądanie – urlop też może być wykorzystany jednorazowo lub w częściach. Pracodawca jest zobowiązany udzielić na żądanie pracownika w terminie przez niego wskazanym nie więcej niż 4 dni urlopu w każdym roku kalendarzowym. Ten urlop jest wliczony w urlop wypoczynkowy.  

• Urlop pracownika młodocianego – młodociany ma prawo do urlopu po 6 miesiącach od rozpoczęcia pierwszej pracy w wymiarze 12 dni roboczych. Uczący się pracownik powinien mieć urlop w okresie ferii szkolnych. 

• Dodatkowy urlop pracownika niepełnosprawnego – pracownik ze znacznym lub umiarkowanym stopniem niepełnosprawności zgodnie z art. 19 ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, ma prawo do dodatkowego urlopu wypoczynkowego w wymiarze do 10 dni roboczych w roku kalendarzowym. 

• Urlop szkoleniowy – przysługuje pracownikowi podnoszącemu kwalifikacje zawodowe z inicjatywy pracodawcy lub za jego zgodą. 

• Urlop bezpłatny – na wniosek pracownika. Okres tego urlopu nie wlicza się do okresu pracy. W tym czasie też stosunek pracy ulega zawieszeniu. 

• Urlop okolicznościowy (zwolnienie okolicznościowe) – nie jest częścią urlopu wypoczynkowego. Pracodawca jest obowiązany zwolnić od wykonywania pracy m.in.: 

• na czas oddania krwi w stacji krwiodawstwa czy zleconych przez nich badań; 

• wstawiennictwo na wezwanie organu administracji rządowej lub samorządu terytorialnego, np. w sądzie, prokuraturze; 

• osobiste wstawiennictwo przed organem w zakresie powszechnego obowiązku obrony; 

• na czas 2 dni – w razie ślubu pracownika lub urodzenia się jego dziecka albo zgonu i pogrzebu małżonka pracownika, lub jego dziecka, ojca, matki, ojczyma lub macochy; 

• na czas 1 dnia – w razie ślubu dziecka pracownika albo zgonu i pogrzebu jego siostry, brata, teściowej, teścia, babki, dziadka, a także innej osoby pozostającej na utrzymaniu pracownika lub pod jego bezpośrednią opieką. 

• Urlop z powodu działania siły wyższej (zwolnienie od pracy z powodu siły wyższej) – to 2 dni lub 16 godz., urlop płatny w 50% pilne sprawy rodzinne spowodowane chorobą lub wypadkiem oraz w sytuacji, w których jest niezbędna szybka obecność pracownika. – nowość 

• Urlop opiekuńczy – nowy rodzaj urlopu w wymiarze rocznym – 5 dni bezpłatnego urlopu. Różni się od pozostałych zwolnień od pracy. Wg KP art. 1731§ 1. „pracownik może skorzystać z takiego wolnego w celu zapewnienia osobistej opieki lub wsparcia osobie będącej członkiem rodziny, lub zamieszkującej w tym samym gospodarstwie domowym, która wymaga znacznej opieki lub znacznego wsparcia z poważnych względów medycznych”. – nowość 

Autor: Magdalena Tomczyk — Młodszy Księgowy w warszawskim biurze rachunkowym

Podstawa prawna: 

• Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1465); 

• Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 44);