Ujęcie podatkowe niedoborów i nadwyżek inwentaryzacyjnych
Inwentaryzacja jest nieodłącznym elementem właściwego prowadzenia ksiąg rachunkowych. Często jej wynik nie jest zgodny z tym, jakiego byśmy oczekiwali. W toku jej przeprowadzenia możemy spotkać się zarówno w powstaniem niedoborów, jak i nadwyżek inwentaryzacyjnych. Jak zatem prawidłowo zaewidencjonować te zdarzenia w kalkulacji podatkowej spółki?
Rozróżniamy 2 typy niedoborów:
- zawinione, które wynikają ze świadomych działań, bądź zaniedbań osób odpowiedzialnych za powierzone mienie,
- niezawinione, które związane są z naturalnymi ubytkami, bądź powstałe z przyczyn losowych.
Niedobory inwentaryzacyjne w kosztach podatkowych
Zgodnie z art. 15. ust. 1 Ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz.U. z 2022 poz. 2587) koszty uzyskania przychodów stanowią koszty, które zostały poniesione w celu zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów. Wyjątek stanowią koszty wymienione w art. 16. ust.1 tejże ustawy. W celu określenia, czy powstałe niedobory mogą stanowić koszt uzyskania przychodu, należałoby przeanalizować, jaki był powód jego powstania.
W przypadku powstania niedoborów niezawinionych, będących skutkiem zdarzeń losowych, z zachowaniem należytej staranności za powierzone mienie, istnieje możliwość zaliczenia ich do kosztów podatkowych w księgach spółki. Powyższe znajduje również odzwierciedlenie w wydawanych interpretacjach, np. interpretacja indywidualna z dnia 19.12.2022 nr 0111-KDIB1-2.4010.717.2022.2.DP, w której Dyrektor Informacji Skarbowej zgodził się, że: „do kosztów uzyskania przychodów można zaliczyć wartości ujawnionych w trakcie inwentaryzacji niedoborów, ale jedynie w tej wysokości, w jakiej niedobory te jednoznacznie uznane zostały za niezawinione i są normalnym, chociaż niezamierzonym następstwem działania w prowadzonej działalności gospodarczej, a ich wystąpienie, pomimo dołożenia należytej staranności, było nieuniknione”.
Nadwyżki inwentaryzacyjne w przychodach podatkowych
W przypadku posiadania większej ilości rzeczowego majątku spółki w rzeczywistości niż wynikałoby to z ujęcia w księgach, należy przyjąć, że spółka otrzymała go nieodpłatnie. Zgodnie z art. 12. ust. 1. pkt 2. Ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych przychodami są m.in. wartości otrzymanych rzeczy i praw, w tym otrzymanych nieodpłatnie bądź częściowo odpłatnie. Powstałe nadwyżki należy zatem ująć w przychodach podatkowych spółki. Należy również zauważyć, że, mimo że Ustawa o Rachunkowości pozwala na kompensatę niedoborów i nadwyżek, to ustawa o CIT takiego zapisu nie ma, a orzecznictwo w tym zakresie, potwierdza, że na gruncie podatkowym kompensaty nie są możliwe (np. Interpretacja indywidualna z dnia 15.09.2016 ITPB1/4511-2-12/16-2/WM).
Ujęcie podatkowe niedoborów i nadwyżek inwentaryzacyjnych — podsumowanie
W przypadku powstania nadwyżek podczas przeprowadzonej inwentaryzacji najczęściej nie ma wątpliwości, czy powinna ona zostać uznana jako przychód podatkowy. Więcej wątpliwości przysparza jednak ujęcie niedoborów w kosztach uzyskania przychodu. Istotna jest wtedy odpowiednia analiza stanu faktycznego oraz właściwe jej udokumentowanie.
Autor: Magdalena Włodek, Junior Manager w warszawskim biurze MDDP Outsourcing.
Źródła:
Ustawa z dnia 15.02.1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych Dz. U. z 2022 r. poz. 2587
Ustawa z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości Dz.U.2023.0.120
Interpretacja indywidualna Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej 0111-KDIB1-2.4010.717.2022.2.DP
Interpretacja indywidualna Izby Skarbowej ITPB1/4511-2-12/16-2/WM
