Zgodnie z art. 888 § 1 Kodeksu cywilnego darowizna to umowa w której darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku. W praktyce bardzo często występuje sytuacja w której to rodzice obdarowują swoje dziecko, przekazując mu na przykład samochód, mieszkanie czy też pieniądze. Czy od tego typu darowizny należy zapłacić podatek? Od 2022 r. obowiązują nowe progi podatkowe, w tym podatku od darowizn, oraz nowe kwoty wolne od podatków.
Wszelkie informacje dotyczące zasad oraz reguł opodatkowania darowizny znajdziemy w ustawie o podatku od spadów i darowizn. W tym akcie prawnym określone zostały min.: kwoty wolne od podatku i niepodlegające opodatkowaniu oraz skale, które umożliwiają wyliczenie wysokości podatku. 13 października 2022 r. weszło w życie nowe rozporządzone ministra finansów, które waloryzuje te wskaźniki. Zgodnie bowiem z art. 17 ustawy o podatku od spadów i darowizn: „Kwoty wartości rzeczy i praw majątkowych zwolnione od podatku oraz niepodlegające opodatkowaniu, a także przedziały nadwyżki kwot wartości rzeczy i praw majątkowych podlegających opodatkowaniu, podwyższa się w przypadku wzrostu cen towarów nieżywnościowych trwałego użytku o ponad 6%, w stopniu odpowiadającym wzrostowi tych cen”.
Wysokość podatku od darowizny ustala się w zależności od grupy podatkowej, do której zaliczony jest nabywca. Zaliczenie do grupy podatkowej następuje według osobistego stosunku nabywcy do osoby, od której lub po której zostały nabyte rzeczy i prawa majątkowe.
Do poszczególnych grup podatkowych zalicza się:
Zobaczmy zatem jak prezentują się kwoty wolne od podatku po zmianach, które weszły w życie 13 października 2022 r.:
Było | Jest | ||
1. | jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do I grupy | 9 637 zł. | 10 434 zł. |
2. | jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do II grupy | 7 276 zł. | 7 878 zł. |
3. | jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do III grupy | 4 902 zł. | 5 308 zł. |
Warto pamiętać, że na kwotę tą składają się wszystkie darowizny otrzymane od tej samej osoby w okresie 5 lat poprzedzające rok, w którym nastąpiło ostatnie przekazanie.
Ustawa o podatku od spadków i darowizn wyodrębnia 3 grupy podatkowe, od których zależy sposób opodatkowania, które zostały wymienione powyżej. Istnieje jednak pewien wyjątek, który stanowi tak zwana grupa zero. Do tej grupy należy zaliczyć najbliższych członków rodziny tj.: małżonka, zstępnych (np. dziecko), wstępnych (np. rodzic), pasierbów, rodzeństwo, ojczyma i macochę. W momencie gdy darczyńca oraz obdarowany przynależą do tej grupy i spełnią określone warunki można skorzystać z pełnego zwolnienia z podatku, które zostało określone w art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn.
W przypadku gdy darowizna w ramach grupy zero nie przekracza kwoty wolnej od podatku, która od 13 października 2022 r. wynosi 10 434 zł.- nie ma potrzeby zgłaszania jej otrzymania do Urzędu Skarbowego ani też opłacania podatku.
Darowizna, która przekracza wyżej wskazany limit również może być całkowicie zwolniona z opodatkowania – należy jednak spełnić następujące warunki:
Jeśli obdarowany nie wywiąże się z tych obowiązków będzie musiał zapłacić podatek od darowizny według stawki dla grupy I.
Podatek od darowizny oblicza się od nadwyżki podstawy opodatkowania ponad kwotę wolną od podatku. Od 13 października 2022 r. skale podatkowe uległy zmianie i prezentują się następująco:
Kwoty nadwyżki w zł | Podatek wynosi | |
ponad | do | |
1) od nabywców zaliczonych do I grupy podatkowej | ||
11.128 | 3% | |
11.128 | 22.256 | 333 zł 90 gr i 5% od nadwyżki ponad 11.128 zł |
22.256 | 890 zł 30 gr i 7% od nadwyżki ponad 22.256 zł | |
2) od nabywców zaliczonych do II grupy podatkowej | ||
11.128 | 7% | |
11.128 | 22.256 | 779 zł i 9% od nadwyżki ponad 11.128 zł |
22.256 | 1.780 zł 60 gr i 12% od nadwyżki ponad 22.256 zł | |
3) od nabywców zaliczonych do III grupy podatkowej | ||
11.128 | 12% | |
11.128 | 22.256 | 1.335 zł 40 gr i 16% od nadwyżki ponad 11.128 zł |
22.256 | 3.115 zł 90 gr i 20% od nadwyżki ponad 22.256 zł |
Przykład:
Osoba X przekazuje swojemu wujkowi kwotę 16 000 zł. Wujek – jako rodzeństwo rodziców należy do II grupy podatkowej, zatem kwota podatku będzie wynosiła:
779 zł. + 9% (16 000 zł. – 11 128 zł.) czyli 1 217,48 zł.
Od 13 października 2022 r. zmianie uległy również kwoty zwolnione z podatku dotyczące darowizn, które zostały przeznaczone na cele mieszkaniowe. Albowiem art. 4 ust. 1 pkt 5 ustawy o podatku od spadków i darowizn opisuje, że zwalnia się od podatku: nabycie w drodze darowizny pieniędzy lub innych rzeczy przez osobę zaliczoną do I grupy podatkowej w wysokości nieprzekraczającej 10 434 zł (było 9 637 zł). od jednego darczyńcy, a od wielu darczyńców łącznie nie więcej niż 20 868 zł (było 19 274 zł.) w okresie 5 lat od daty pierwszej darowizny, jeżeli pieniądze te lub rzeczy obdarowany przeznaczy w okresie 12 miesięcy od dnia ich otrzymania na wkład budowlany lub mieszkaniowy do spółdzielni, budowę domu jednorodzinnego, nabycie lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość albo spłatę zabezpieczonego hipoteką kredytu mieszkaniowego wraz z odsetkami.
Autor: Elżbieta Pazdrowska, Starsza Księgowa w MDDP Outsourcing.
Źródła:
Ustawa z dnia 28.07.1983 r. o podatku od spadków i darowizn.