Biała Lista podatników VAT - ciekawe przypadki
Biała Lista podatników VAT została wprowadzona we wrześniu 2019 r., a przedsiębiorcy nadal w niektórych przypadkach mają wątpliwości co do zasad weryfikacji kontrahentów. Wątpliwości może rodzić nawet ustalenie prawidłowej daty weryfikacji statusu i rachunku kontrahenta. Pomocne, a czasem wręcz konieczne może być sięgnięcie do rozstrzygnięć sądów administracyjnych.
Biała lista została wprowadzona w Polsce 1 września 2019 r. Jednak nadal jej funkcjonowanie rodzi wiele pytań i wątpliwości wśród przedsiębiorców.
Kiedy weryfikować kontrahenta?
Jedną z kwestii budzących wątpliwość może być dzień weryfikacji kontrahenta na białej liście. Co do zasady weryfikujemy kontrahenta na dzień zlecenia przelewu, chyba że przedsiębiorca działa na rynku regulowanym ustawą, z której wynika obowiązkowe pośrednictwo podmiotu trzeciego w przelewie.
W ostatnio rozstrzyganej sprawie dotyczącej interpretacji indywidualnej Przedsiębiorstwo Polskie Sieci Elektroenergetyczne S.A. uważało, że w ich szczególnym przypadku weryfikacja powinna mieć miejsce w dniu wydania dyspozycji przelewu pośrednikowi (zarządcy rachunku) a nie w dniu, w którym pieniądze wychodzą z konta przedsiębiorstwa. Sprawa była rozstrzygana przez WSA w Warszawie i dotyczyła specyficznej sytuacji, bo rynku regulowanego – transakcji zlecanych przez Polskie Sieci Elektroenergetyczne S.A. do swojego pośrednika płatności, czyli Zarządcy Rozliczeń S.A. Transakcje pomiędzy tymi podmiotami zostały w sposób szczegółowy uregulowane ustawą z 8 grudnia 2017 r. o rynku mocy (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 2131). W związku z powyższym nie są to transakcje pomiędzy typowymi uczestnikami rynku.
Mając na uwadze powyższe, operator Polskie Sieci Elektroenergetyczne zgłosiły się z pytaniem do KIS czy w świetle art. 15d ust. 1 pkt 2 ustawy o CIT „dzień zlecenia przelewu” to:
- dzień wydania zarządcy rozliczeń pisemnej dyspozycji przelewu,
- dzień faktycznego przelania pieniędzy przez zarządcę na rachunek dostawcy mocy.
W wydanej interpretacji Dyrektor KIS uznał, że Polskie Sieci Elektroenergetyczne są zobowiązane weryfikować kontrahenta w dniu zlecania przelewu do banku przez pośrednika. Operator zaskarżył tę interpretację, a WSA w Warszawie w wyroku z 23 lutego 2021 r. (sygn. akt III SA/Wa 1758/20) w powoływanym wyroku w większym stopniu zwrócił uwagę na specyficzne uwarunkowania rynku regulowanego ustawą, która nakłada obowiązek uczestnictwa podmiotu trzeciego w zarządzaniu rachunkiem bankowym oraz zlecaniem przelewów. W konsekwencji uznał, że w tym konkretnym stanie faktycznym, przez „dzień zlecenia przelewu” należy rozumieć dzień wydania przez Spółkę pisemnej dyspozycji dla Zarządcy rozliczeń”.
Ostatecznie, sprawa została rozstrzygnięta przez NSA wyrokiem z 23 kwietnia 2024 r. (sygn. akt II FSK 917/21), gdzie potwierdzono, że w tej szczególnej sytuacji „dniem zlecenia przelewu” jest dzień wydania przez PSE zarządcy rozliczeń pisemnej dyspozycji tej operacji. Operator wykonując obowiązki wynikające ze szczególnych rozwiązań narzuconych przez ustawę o rynku mocy nie może być narażony na sankcję wynikające z art. 15d ustawy o CIT.
Wyrok dotyczył jednak tylko rynku regulowanego, natomiast każdy inny przedsiębiorca, któremu ustawa nie narzuca konieczności posiadania pośrednika płatności, aby nie narażać się na ryzyko sankcji dokonuje weryfikacji w dniu zlecenia przelewu do banku, o czym zgodnie mówiły dotychczasowe interpretacje Krajowej Informacji Skarbowej (np. interpretacja indywidualna Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 25 lutego 2020 r., nr 0111-KDIB1-3.4010.594.2019.1.JKU).
W przypadku przelewów z odroczonym terminem płatności czy zleceń stałych weryfikacja kontrahenta powinna mieć miejsce w dniu przelewu, który został wskazany przez podatnika bankowi. Za weryfikację na białej liście odpowiedzialny jest zawsze podatnik i to na nim spoczywa odpowiedzialność z tytułu dokonania płatności na rachunek niezamieszczony na białej liście.
Status kontrahenta nie zawsze pewny
Specyfika Białej Listy polega na tym, że weryfikujmy status kontrahenta na określony dzień. Zdarzają się jednak przypadki, kiedy status podmiotów wpisanych na białą listę zmieniany jest z mocą wsteczną przez organy skarbowe. Dotyczy to przypadków zarówno wstecznej rejestracji, ale także wykreślenia podatników z mocą wsteczną. Dlatego też status kontrahenta nie zawsze jest pewny, pomimo dokonanego sprawdzenia. Z tego względu ważne jest, aby podatnicy pobierali oraz zachowywali dowody weryfikacji kontrahenta (unikatowy identyfikator wyszukiwania).
Jeżeli nasz kontrahent mający status podatnika VAT czynnego utraci ten status i zostanie wykreślony z rejestru z datą wsteczną, w przypadku ponownego sprawdzenia kontrahenta jego status na białej liście może wskazywać, iż był on wyrejestrowany jeszcze przed datą wcześniejszego sprawdzenia, kiedy biała lista potwierdzała, że ma on status podatnika VAT czynnego. W przypadku braku przechowywania dowodów weryfikacji kontrahentów podatnikowi może być trudno udowodnić, że zmiana statusu nastąpiła z mocą wsteczną.
Często sam przedsiębiorca nie jest świadomy, że został usunięty z rejestru VAT, gdyż w niektórych przypadkach podmiot gospodarczy może zostać wykreślony przez urząd skarbowy bez wcześniejszego poinformowania (Uchwała NSA z dn. 23 października 2024 r., sygn. akt FPS 3/23 dotycząca trybu wykreślenia podatnika z Białej Listy w związku z zastosowaniem tzw. blokady STIR).
Zachowanie dowodu weryfikacji jest również ważne ze względu na możliwość posłużenia się nim w sytuacji, jeżeli okaże się, że nasz kontrahent jest podejrzewany o uczestnictwo w karuzeli podatkowej i będzie pomocne w próbie wykazania organom podatkowym dochowania należytej staranności przedsiębiorcy w transakcjach krajowych.
Autor: Monika Daniek, Młodsza Księgowa w warszawskim biurze MDDP Outsourcing
Źródła:
